News

Situacëje, co v tëch Kaszëbji, przez svòje etnjiczné pòchôdanjé, nôrodnosc ë apartni jãzëk, sõ traktovóni jak jinszi człovjek v javerni situacëji, sõ do njich samëch vstëdlëvé v codnjovim żëcim, czasã zmòcnjajõ traumã sztamùjõcõ z historicznëch dosvjôdczenjóv naszé pòspólnotë ë temù bivajõ vëpjéróné. Takjé zdarzenja nje sõ przez jich wuczãstnjikóv nazévóné diskrimjinacëjõ. Bùdzõ barżé pòczëcé vjinë, wosoblëvje kòl lëdzi, chtërni svjadómòsc svòjé apartnosce majõ starã głãbòk wukrëc ë chcõ dokazac sobje ë drëgjim wuczãstnjikóm takjé situacëjé, że jejich przënôleżnota do pòlskjégò nôrodú je bezdiskùsijnô. V jinszich razach tim, co kôże diskrimjinovónim persónóm sã gòdzëc na situacëjõ diskrimjinacëjé, je strach przed njenalézenjim abò stracenjim robòtë. Zdarzenjóv nó ten ôrt sã bòjelë dosvjôdczëc vnetka 10% Kaszëbóv pòdszëkónëch v projekce Lcure.
Stón pòdszëkbë, vërozmjenja a prakticzné rekòmendacëje tikajõci sã procëmdzejanjú stigmatizacëjé mjészëznovëch karnóv sõ dóné v antistigmatizacijnim pakece “Mjészëznë a jejich jãzëkji v kònfrontacëji z krizisã”, chtëren je brzadã pòdszëkbë provadzoni v latach 2018-2020 vestrzód Kaszëbóv, Lemkóv, Szlõzôkóv ë Vëlemòvjón. V wobrëmjenjú projektë „Jãzëkòvé antidotum” („Language as a Cure”/LCure), wod kjiles lat grëpa lëdzi zrzeszonëch z Centrã Zaangażovónëch Pòdszëkbóv Vkòł Kùlturové Cõgłosci (Vëdzél „Artes Liberales” VW), ve vespółrobòce z Centrã Pòdszëkbóv vkół Ãkòrkóv (Vëdzél Psichòlogijé VW) pòdszëkòva róvno vpłiv diskriminacëjé dosvjôdczoné przez etniczné mjészëznë a mjigrantóv na zdrovjé ë dobrostón, jak téż kòrzësce płënõcé z wuchòvanjô rodnëch jãzëkóv a mòcni etnjiczni javernotë. Wostatni part tikôł sã czasú pandemjijé.
Ze założenjô ksõżka je skjerovónô do pravòdôvcóv ë rzõdovëch jinstitucij, edukacijnëch jinstitucij, samòrzõdóv, lokalnëch ferejnóv, gazétnjikóv, szkólnëch, sztudańtóv ë aktivjistóv.

________________

Sytuacje, w których Kaszubi, ze względu na swoje pochodzenie etniczne, narodowość i odmienny język, traktowani są mniej korzystnie, niż zostałby potraktowany inny człowiek w porównywalnych realiach, są wstydliwe w życiu codziennym, a czasem wzmacniają istniejącą traumę wynikającą z doświadczeń historycznych. Zdarzenia takie nie są przez ich uczestników nazywane dyskryminacją. Budzą raczej poczucie winy, szczególnie u tych osób, które świadomość własnej odrębności starają się głęboko ukryć i chcą udowodnić sobie i pozostałym uczestnikom takiego zajścia, że ich przynależność do narodu polskiego nie podlega dyskusji. W innych sytuacjach tym, co każe osobom dyskryminowanym godzić się na sytuację dyskryminacji, jest strach przed nieznalezieniem bądź utratą pracy. Tego typu zdarzeń doświadczyło lub obawiało się doświadczyć prawie 10% Kaszubów badanych w ramach projektu LCure.
Stan badań, wnioski i praktyczne rekomendacje dotyczące przeciwdziałania stygmatyzacji grup mniejszościowych opublikowane zostały w pakiecie antystygmatyzacyjnym „Mniejszości i ich języki wobec kryzysu”, będącym wynikiem badań prowadzonych w latach 2018-2020 w społecznościach Kaszubów, Łemków, Ślązaków i Wilamowian. W ramach projektu „Językowe antidotum” („Language as a Cure”/LCure) od kilku lat grupa osób związanych z uniwersyteckim Centrum Zaangażowanych Badań Nad Ciągłością Kulturową (Wydział „Artes Liberales” UW), we współpracy z Centrum Badań nad Uprzedzeniami (Wydział Psychologii UW), badała zarówno wpływ dyskryminacji doświadczanej przez mniejszości etniczne i migrantów na zdrowie i dobrostan, jak i korzyści płynące z zachowania rdzennych języków oraz silnej tożsamości etnicznej. Ostatni etap dotyczył okresu pandemii.
Z założenia książka skierowana jest do szerokiego grona odbiorców: prawodawców i instytucji rządowych, instytucji edukacyjnych, samorządów, organizacji lokalnych, dziennikarzy, nauczycieli, studentów i aktywistów.